Το Άγιο Όρος διαθέτει μία μοναδική διοικητική οργάνωση και ένα μοντέλο management που χαίρει διεθνούς αναγνώρισης.
Γράφει: Κατερίνα Πετρίδης
Στο μυαλό όλων μας το Άγιο Όρος είναι ένας εμβληματικός τόπος θρησκευτικής λατρείας, ένα ιερό προσκύνημα, ένα σύμβολο πνευματικότητας και γαλήνης. Εκατοντάδες χιλιάδες πιστοί συρρέουν κάθε χρόνο στο Περιβόλι της Παναγιάς από κάθε σημείο του πλανήτη.
Αυτό που ελάχιστοι ίσως έχουν σκεφτεί είναι πως το Άγιο Όρος διαθέτει μία μοναδική διοικητική οργάνωση, η οποία διατηρείται απαράλλαχτη εδώ και 11 αιώνες, αποτελώντας πολύτιμη πηγή τεχνογνωσίας και ένα μοντέλο management που χαίρει διεθνούς αναγνώρισης.
Κατ’ αρχάς να πούμε συνοπτικά ότι το Άγιο Όρος είναι μία αυτόνομη μοναστική πολιτεία, στην οποία ζουν περίπου 2.000 μοναχοί διαφόρων εθνικοτήτων, οι οποίοι εφόσον εγκαθίστανται εκεί παίρνουν την ελληνική υπηκοότητα. Στη χερσόνησο του Άθω υπάρχουν 20 μονές, κάθε μία από τις οποίες αυτοδιοικείται, με επικεφαλής τον ηγούμενό της. Θα έλεγε κανείς ότι προσομοιάζει με μία σύγχρονη πολυεθνική εταιρεία, δε νομίζετε;
Ο Θοδωρής Σπηλιώτης είναι ο άνθρωπος που μετά από πολλές επισκέψεις στο Άγιο Όρος και επισταμένη μελέτη εντόπισε τις αρετές του Αθωνικού Management -όπως το ονόμασε- και κατέγραψε τις αρχές και τις αξίες που το διέπουν στα βιβλία του “The Monk who became CEO” και “1000 yearsAthonian Management”. Έχει δώσει πολλές διαλέξεις με αυτό το αντικείμενο και πρόσφατα μίλησε στο διαδικτυακό συνέδριο που διοργάνωσαν η ΕΣΑΠΕ και η GAMA Global Hellas.
Ας δούμε λοιπόν ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά του Αθωνικού Management. Αρχικά πρέπει να τονιστεί πως σε κάθε μοναχό ανατίθεται ένα καθήκον, ένα διακόνημα όπως το αποκαλούν, λέξη που προέρχεται από το ρήμα διακονώ, που σημαίνει υπηρετώ με αφοσίωση, βοηθώ, είμαι χρήσιμος στους άλλους. Η αφοσίωση είναι μία από τις πολύ βασικές έννοιες στο Αθωνικό Management, όπως άλλωστε και η φιλοπονία, η αγάπη δηλαδή για την εργασία και την προσφορά, η πειθαρχία και η συνέπεια. Οι μοναχοί λοιπόν αφοσιώνονται στο διακόνημά τους χωρίς η προσοχή τους να διασπάται από εξωτερικούς παράγοντες και δεν προσπαθούν ποτέ να κάνουν δύο εργασίες ταυτόχρονα. Ολοκληρώνουν τη μία και μετά προχωρούν στην επόμενη.
Κάθε χρόνο οι μοναχοί αναλαμβάνουν διαφορετικό διακόνημα, ώστε να αποκτήσουν την αντίληψη και την εμπειρία όλων των σταδίων λειτουργίας της μονής, να συνεργαστούν όλοι με όλους, να γνωριστούν καλύτερα, να εκτιμήσουν τις ικανότητες των άλλων μοναχών, να αποκτήσουν περισσότερες δεξιότητες, να είναι σε θέση να αναπληρώσουν κάποιον που αποχωρεί. Είναι σημαντικό να τονίσουμε πως σε κάθε νέο διακόνημα που αναλαμβάνουν υπάρχουν οι πιο έμπειροι μοναχοί, οι οποίοι θα τους διδάξουν όσα χρειάζεται και θα τους καθοδηγήσουν.
Ηγέτης των μοναχών σε κάθε μονή είναι ο ηγούμενος, ο οποίος είναι απαραίτητο να διαθέτει συγκεκριμένα προσόντα: Να έχει ήθος, πνευματικότητα, πολύπλευρή παιδεία, διοικητικές ικανότητες, ακλόνητη πίστη, αφοσίωση, άμεμπτη συμπεριφορά, σεμνότητα, ταπεινότητα, εγκράτεια, να είναι παράγοντας ενότητας και να είναι τουλάχιστον 40 ετών. Ξεκινώντας από το τελευταίο, θα πρέπει να επισημάνουμε πως ο περιορισμός της ηλικίας επιβεβαιώνεται και από μελέτες τόσο του Harvart όσο και του ΜΙΤ, που ορίζουν ως τη μέση ηλικία του πετυχημένου επιχειρηματία τα 45 και τα 42 χρόνια αντίστοιχα, καθώς η εμπειρία είναι απολύτως αναγκαία συνθήκη για την επιτυχία.
Η εγκράτεια χαρακτηρίζει την καθημερινότητα της μοναστικής ζωής. Η νηστεία (μόνιμη απουσία κρέατος από τη διατροφή τους και μέτριες ποσότητες φαγητού) είναι η βάση όλων των αρετών για τους μοναχούς, καθώς καθαρίζει όχι μόνο το σώμα, αλλά και το νου και την ψυχή, χαρίζοντας μεγαλύτερη διαύγεια σκέψης. Συνδυάζεται με την τακτική σωματική άσκηση και την καλή ξεκούραση, συμβάλλοντας στη βέλτιστη απόδοση των μοναχών στα καθήκοντά τους.
Ο ηγούμενος πρέπει να μπορεί να κρατά ενωμένη την ομάδα των μοναχών, σαν μια οικογένεια που τη δένουν ισχυροί δεσμοί αφοσίωσης και εμπιστοσύνης. Ας μην ξεχνάμε πως οι μοναχοί αποκαλούν ο ένας τον άλλον αδελφό και τον ηγούμενο πατέρα και έτσι ακριβώς αισθάνονται. Με το ήθος και την πνευματικότητά του, με την πίστη και την ταπεινότητά του, με λίγα λόγια και πολλές πράξεις ο ηγούμενος αποτελεί πηγή έμπνευσης για την ομάδα του και μεταδίδει γενναιόδωρα τις γνώσεις του σε όλους. Στις μέρες μας η ταπεινότητα λείπει από τους ηγέτες. Θεωρούν πως ξέρουν τα πάντα, πως είναι αλάθητοι. Ο σωστός manager δε λειτουργεί αλαζονικά και εγωιστικά, δε φοβάται να αναγνωρίσει τα λάθη του και να ταπεινωθεί. Αντίθετα τα χρησιμοποιεί ως πολύτιμη πηγή μάθησης και διδάσκει στα μέλη της ομάδας του πώς πρέπει να διαχειρίζονται τις αποτυχίες τους.
Εδώ και 11 αιώνες η Αθωνική Πολιτεία λειτουργεί σαν μία καλοκουρντισμένη μηχανή, εφαρμόζοντας σταθερά τις ίδιες μεθόδους και τις ίδιες αρχές, οι οποίες θεσμοθετήθηκαν για πρώτη φορά το 972 μ.Χ. και η τελευταία αναθεώρησή τους έγινε το 1924! Κι όμως η αξία τους έχει αναγνωριστεί διεθνώς, διδάσκονται σε πανεπιστήμια και υιοθετούνται από παγκόσμιους επιχειρηματικούς κολοσσούς. Σίγουρα αξίζει να τις μελετήσετε και να αναλογιστείτε πόσο κοντά βρίσκονται οι δικές σας μέθοδοι και οι δικές σας αρχές.
