Ακόμα και την πρώτη κατοικία θα μπορούσε να πάρει η τράπεζα από έναν φτωχό συνταξιούχο. Όχι γιατί ο τελευταίος δεν μπορεί να εξοφλήσει το δάνειο που πήρε από την τράπεζα, αλλά γιατί ο ίδιος ο συνταξιούχος θέλει να αυξήσει το εισόδημά του, συμφωνώντας να του πάρει η τράπεζα το σπίτι μελλοντικά, αρκεί αυτή μέχρι τότε να του χορηγεί ένα ποσό χρημάτων ικανό για να μπορεί ο ηλικιωμένος να αντεπεξέλθει οικονομικά στις ανάγκες της ζωής...
Αυτό προτείνει η Ευρωπαϊκή Ένωση ως έσχατη λύση στο οικονομικό πρόβλημα των συνταξιούχων, που ειδικά σε χώρες που έχουν ενταχθεί στο Μνημόνιο –όπως η Ελλάδα– έχουν δει τις αποδοχές τους από τα Ταμεία στα οποία είναι ασφαλισμένοι να μειώνονται κατά τουλάχιστον 15% κατά το διάστημα 2010-2013.
Σύμφωνα με όσα προβλέπει χαρακτηριστικά η ευρωπαϊκή «Λευκή Βίβλος» για τις συντάξεις, προκειμένου να ενισχυθεί η «συμπληρωματική συνταξιοδοτική αποταμίευση», «υπάρχουν μέσα (π.χ., αντίστροφα ενυπόθηκα δάνεια) που επιτρέπουν τη μετατροπή των περιουσιακών στοιχείων (γενικά, της κατοικίας) σε πρόσθετο εισόδημα συνταξιοδότησης».
Αυτή η πρόβλεψη, σύμφωνα με τη «Λευκή Βίβλο», εντάσσεται μεταξύ άλλων μορφών «συσσώρευσης περιουσιακών στοιχείων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη διατήρηση του βιοτικού επιπέδου μετά τη συνταξιοδότηση», εκτός από «επαγγελματικές και προσωπικές συντάξεις και ασφάλειες ζωής»...
Αρμόδιο στέλεχος του Ινστιτούτου Μικρών Επιχειρήσεων της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδας (ΙΜΕ-ΓΣΕΒΕΕ) εξηγεί στο «Κ», έπειτα από εκτεταμένη έρευνα την οποία έκανε γύρω από το θέμα αυτό, πως:
- Αυτή η πρόταση της Ε.Ε. σημαίνει πως, αν κάποιος συνταξιούχος επιθυμεί να αυξήσει τις αποδοχές του, μιας και η σύνταξή του δεν του αρκεί για ζήσει, μπορεί να κάνει μια συμφωνία με μια τράπεζα, με την οποία η τελευταία θα του πληρώνει ένα ποσό ως συμπληρωματικό εισόδημα στη σύνταξή του, με αντάλλαγμα το ίδιο το σπίτι μετά το πέρας της ζωής του συνταξιούχου.
- Σημειώνεται πως στη συμφωνία μεταξύ τράπεζας και συνταξιούχου μπορεί να υπάρχει ο όρος πως, μετά την αποβίωση του τελευταίου, θα μπορούν οι επίδοξοι κληρονόμοι του να ανακτήσουν την κυριότητα του σπιτιού του συνταξιούχου, επιστρέφοντας στο ακέραιο το σύνολο των ποσών που έδινε η τράπεζα σ’ αυτόν καθ΄ όλη τη διάρκεια της ισχύος της συμφωνίας.
- Η κοινοτική αυτή πρόταση έχει τον κωδικό τίτλο «αντίστροφο ενυπόθηκο δάνειο», ακριβώς γιατί ο συνταξιούχος βάζει υποθήκη το σπίτι του για να αυξήσει το τρέχον εισόδημά του και όχι ως εγγύηση για το ενδεχόμενο μη εξυπηρέτησης του στεγαστικού, καταναλωτικού ή επιχειρηματικού δανείου του.
Διέξοδος
Η πρόταση αυτή, σύμφωνα με πληροφορίες του «Κ», έχει αρχίσει να συζητείται ολοένα και περισσότερο στις Βρυξέλλες, ως μια από τις πιθανές διεξόδους στην ολοένα μεγαλύτερη ένδεια που αντιμετωπίζουν οι συνταξιούχοι, ειδικά στην Ελλάδα.
Η επερχόμενη εφαρμογή του νόμου 3863/2010 για το ασφαλιστικό-συνταξιοδοτικό (από την 1η Ιανουαρίου του 2015) σε συνθήκες ελλειμμάτων 1% του ΑΕΠ στα Ταμεία και νέας «έκρηξης» του πλήθους των συνταξιούχων αναμένεται να εντείνει τις πιέσεις πάνω στις συντάξεις, κυρίως τις επικουρικές, σημειώνουν στελέχη του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης στο «Κ». Η ρήτρα «μηδενικού ελλείμματος», που ισχύει στο Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης (ΕΤΕΑ), την ίδια στιγμή που τα έσοδα από ασφαλιστικές εισφορές δεν φαίνεται να ανακάμπτουν, μπορεί να οδηγήσει το 2015-2016 σε νέες, και μάλιστα αλλεπάλληλες, περικοπές των επικουρικών συντάξεων. Γι’ αυτό έχει χτυπήσει «καμπανάκι» στη ΓΣΕΒΕΕ, που εκτιμά πως οι συντάξεις του Οργανισμού Ασφάλισης Ελευθέρων Επαγγελματιών, και ειδικά εκείνων που προέρχονται από το παλιό ΤΕΒΕ, θα είναι οι πρώτες που θα περικοπούν έως 20%-25%. Αντ’ αυτού, βέβαια, δεν θα ήθελαν στη ΓΣΕΒΕΕ να δουν τις περιουσίες των μελών τους να πηγαίνουν στις τράπεζες, όπως προτείνει η Ε.Ε. ως αντίβαρο στη μείωση των συντάξεων.
Στη «Λευκή Βίβλο» της Ε.Ε. για τις συντάξεις αναφέρεται πως, «παρόλο που οι πρόσφατες μεταρρυθμίσεις στον τομέα των δημόσιων συντάξεων έτειναν προς τη βελτίωση ή τη διατήρηση της προστασίας από τη φτώχεια, οι περισσότερες από αυτές τις μεταρρυθμίσεις θα έχουν ως αποτέλεσμα χαμηλότερα ποσοστά αναπλήρωσης (συντάξεις σε σχέση με προηγούμενες αποδοχές) στο μέλλον». Έτσι, από τη ΓΣΕΒΕΕ δεν αποκλείουν η πρόταση για την παροχή «αντίστροφων ενυπόθηκων δανείων» να κατέβει και... νοτιότερα των Βρυξελλών, και συγκεκριμένα στην Αθήνα, δεδομένου πως εδώ υπάρχει ένας εκρηκτικός συνδυασμός δραματικής μείωσης των συνταξιοδοτικών εισοδημάτων και εκτίναξης των «κόκκινων δανείων». Εξάλλου, από τη μια μεριά η δραματική μείωση των εισοδημάτων στην Ελλάδα και από την άλλη η εν εξελίξει αναδιάρθρωση του χώρου της ιδιωτικής ασφάλισης δεν επιτρέπουν –μεσοπρόθεσμα, τουλάχιστον– την ανάπτυξη της τελευταίας, παραδέχονται κορυφαία στελέχη της ασφαλιστικής αγοράς στο «Κ».
Η ίδια η «Λευκή Βίβλος» της Ε.Ε. για τις συντάξεις προβλέπει ότι «μερικές χώρες έχουν θεσπίσει μέτρα για τη συμπλήρωση των δημόσιων διανεμητικών συνταξιοδοτικών τους συστημάτων με ιδιωτικά ασφαλιστικά συστήματα, αλλά υπάρχει ευρύ πεδίο για περαιτέρω ανάπτυξη ευκαιριών για επικουρική συνταξιοδοτική αποταμίευση σε πολλά κράτη-μέλη. Αυτό προϋποθέτει, ωστόσο, ότι τα ιδιωτικά συνταξιοδοτικά συστήματα θα γίνουν ασφαλέστερα και οικονομικά αποδοτικότερα, καθώς και πιο συμβατά με τις ευέλικτες αγορές εργασίας και την κινητικότητα.
*Αναδημοσίευση από το "Κεφάλαιο" της 18ης Οκτωβρίου
